علم بهتر است یا ثروت؟
از سلمان فارسی روایت شده است که رسول خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود: «انا مدینة العلم و علی بابها». خوارج وقتی این حدیث را شنیدند به علی ابن ابی‌طالب (علیه السلام) حسد ورزیدند. از این رو ده نفر از سران خوارج گرد آمدند و گفتند: یک سؤال واحد را هر یک از ما تک تک از علی (علیه السلام) بپرسد تا ببینیم چگونه به ما جواب می‌دهد. اگر به هر یک از ما جواب یکسانی داد، معلوم می‌شود که او علمی ندارد.
یکی از آنان آمد و گفت: یا علی! سؤالی دارم. علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) در پاسخ گفت: علم بهتر است؛
زیرا علم میراث انبیاء است و مال و ثروت میراث قارون و فرعون و هامان و عاد و شداد.
آن مرد نزد دوستانش رفت و این جواب را به آنان گفت.
نفر دوم برخاست نزد ایشان آمد و همان سؤال را پرسید.
امام علی (ع) پاسخ داد: علم بهتر است؛ زیرا مال و ثروت را تو باید حفظ کنی، ولی علم تو را حفظ می‌کند.
او نیز این جواب را به دوستانش خبر داد.
سومی برخاست، آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) فرمود: علم بهتر است؛ زیرا برای
شخص عالم دوستان بسیاری است، ولی برای ثروتمند دشمنان بسیار!
او نیز نزد دوستانش برگشت
و جواب را به آنان گفت.
چهارمی آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) فرمود: علم بهتر است؛ زیرا اگر
از مال انفاق کنی کم می‌شود؛ ولی اگر از علم انفاق کنی و آن را به دیگران بیاموزی
بر آن افزوده می‌شود.
او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان خبر داد.
پنجمی آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) فرمود: علم بهتر است؛ زیرا مردم شخص ثروتمند
را بخیل و لئیم می‌دانند، ولی از عالم و دانشمند به بزرگی و عظمت یاد می‌کنند.
او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را اطلاع داد.
ششمی آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) فرمود: علم بهتر است؛ زیرا این ترس وجود دارد که مال را دزد ببرد، ولی ترسی از دستبرد به علم وجود ندارد.
او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان گفت.
هفتمی آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
حضرت جواب داد: علم بهتر است؛ زیرا مال با گذر زمان فرسوده و کهنه می‌شود، ولی علم کهنه نمی‌شود و دچار آفت نمی‌گردد.
او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را اطلاع داد.
هشتمی برخاست، آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) جواب داد: علم بهتر است؛ زیرا مال و ثروت
فقط تا هنگام مرگ با صاحبش می‌ماند، ولی علم هم در این دنیا و هم پس از مرگ همراه
انسان است.
او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را اطلاع داد.
نفر نهم برخاست و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
حضرت جواب داد: علم بهتر است؛ زیرا مال و
ثروت انسان را سنگدل می‌کند، اما علم موجب نورانی شدن قلب انسان می‌شود.
او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را خبر داد.
نفر دهم آمد و پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
امام علی (ع) فرمود: علم بهتر است؛ زیرا ثروتمندان تکبر دارند تا آنجا که گاه ادعای خدایی می‌کنند، اما صاحبان علم همواره فروتن و متواضع‌اند.
او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان خبر داد.
آنگاه سؤال کنندگان همگی آرام و بی‌صدا از میان جمعیت برخاستند. هنگامی که آنان مسجد را ترک می‌کردند، صدای امام علی ابن ابی‌طالب (ع) را شنیدند که می‌گفت: به خدا سوگند اگر تمام مردم تا پایان عمرم همین سؤال را از من می‌پرسیدند، آزرده و خسته نمی‌شدم و به هر یک از آنان جوابی غیر از جواب دیگری می‌دادم تا ابد و این از لطف و نعمت خدا بر ماست.
منبع: کشکول شیخ یوسف بحرانی، ج۱، ص۲۷. به نقل از امام علی‌بن‌ابی‌طالب، ص۱۴۲.